Gość radia: Psycholog kliniczny i psychoterapeuta Maria Froehlich. “Za rok mnie tu już nie będzie” – o sygnałach, których nie wolno lekceważyć

Temat samobójstw wśród młodzieży jest trudny, ale wyjątkowo ważny. Jak tłumaczy Maria Froehlich, samobójstwo nie jest nagłym, impulsywnym aktem – to proces. Za każdą próbą targnięcia się na życie stoi ogromne cierpienie i długotrwała walka wewnętrzna.

– Samobójcy to nie osoby, które nie chcą żyć. Oni nie chcą być w sytuacji, w której się znaleźli – podkreśla psychoterapeutka. – W wielu przypadkach do samego końca toczy się walka między wolą życia a pragnieniem zakończenia bólu.

Co popycha młodych ludzi do tak dramatycznych decyzji?

Nie ma jednej przyczyny. Czynników ryzyka jest wiele – od sytuacji stresowych, przez problemy rodzinne, po nadużywanie substancji psychoaktywnych. Wśród najczęstszych powodów wymienia się:

• zawody miłosne i przyjacielskie,

• poczucie krzywdy, rozczarowania, odrzucenia,

• przemoc domową, rozwód rodziców, żałobę,

• niskie poczucie własnej wartości,

• brak umiejętności psychospołecznych,

• niedostateczne wsparcie emocjonalne ze strony najbliższych.

Już od najmłodszych lat kształtujemy w dzieciach zdolność rozpoznawania i wyrażania emocji. Ignorowanie potrzeb dzieci – nawet tak „banalnych” jak sygnał, że są syte – może skutkować osłabieniem kontaktu z samym sobą w przyszłości.

– Jeśli dziecko jest notorycznie niesłuchane, uczy się, że jego potrzeby nie mają znaczenia. To przekłada się na późniejszą trudność w komunikowaniu emocji i problemów – zaznacza psychoterapeutka.

Depresja u nastolatków wygląda inaczej niż u dorosłych

Chociaż depresja często towarzyszy myślom samobójczym, nie zawsze występuje. Co więcej – depresja u młodych osób może wyglądać zupełnie inaczej niż u dorosłych.

– U nastolatków często objawia się drażliwością, agresją, buntowniczością, autoagresją, a także dolegliwościami somatycznymi – mówi ekspertka. – Mogą pojawić się bóle głowy, brzucha, mięśni, problemy z koncentracją i pamięcią, a także wycofanie z życia społecznego.

Jak wspierać nastolatka w kryzysie?

Najważniejsze jest uważne słuchanie i traktowanie każdego sygnału poważnie. Zdaniem psychoterapeutki, w sytuacjach niepewnych lepiej zareagować zbyt wcześnie niż za późno.

– Nie ignorujmy zmian w zachowaniu dziecka. Konsultacja u specjalisty nie szkodzi – może tylko pomóc – przekonuje.

Słowa mają ogromne znaczenie. Zamiast mówić „weź się w garść” czy „ogarnij się”, lepiej powiedzieć:

• „Widzę, że coś się dzieje.”

• „Jestem tutaj, możesz mi powiedzieć, co czujesz.”

• „Jak mogę ci pomóc?”

• „Pójdę z tobą do specjalisty, jeśli chcesz.”

Niepokojące sygnały, które mogą świadczyć o myślach samobójczych:

• wycofywanie się z życia towarzyskiego,

• drażliwość, zmiana nastroju,

• rozdawanie osobistych przedmiotów,

• planowanie „pożegnań” (oddawanie zwierząt, pisanie listów pożegnalnych),

• wypowiedzi typu „za rok mnie tu nie będzie”.

W takich sytuacjach nie należy zostawiać młodego człowieka samego. Gdy istnieje bezpośrednie zagrożenie życia, należy wezwać służby ratunkowe.

Gdzie szukać pomocy?

Dostępność pomocy psychologicznej i psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży stopniowo się poprawia. Warto skorzystać z następujących źródeł:

• Życie Warte Jest Rozmowy – kompleksowy portal oferujący pomoc online, adresy placówek i wsparcie dla rodzin po stracie,

• Program “Zapobiegajmy Samobójstwom” – inicjatywa Instytutu Psychiatrii i Neurologii,

• Ośrodki Interwencji Kryzysowej,

• Poradnie zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży,

• Telefony zaufania i czaty pomocowe.

A jeśli dziecko mówi wprost o myślach samobójczych?

Tematu nie wolno unikać, nawet jeśli dotyczy przedszkolaka. W każdym przypadku należy zbadać sytuację i nie lekceważyć sygnałów.

– Lepiej przeprowadzić niepotrzebną konsultację niż przeoczyć realne zagrożenie – przypomina. – W razie potrzeby można nawet pojechać na izbę przyjęć – to lekarz zdecyduje, czy konieczna jest hospitalizacja.

Czy z depresji można wyjść?

Tak. Depresja jest chorobą, którą można i trzeba leczyć. Wymaga indywidualnego podejścia, ale jest uleczalna. Należy pamiętać, że w kryzysie psychicznym myślenie człowieka staje się zawężone – trudno dostrzec nadzieję, alternatywę, lepsze jutro.

Przesłanie dla młodych, którzy nie widzą już sensu życia

– To minie. Naprawdę. Nawet jeśli dziś wydaje się, że tak będzie już zawsze – to minie – mówi na zakończenie. – A sięganie po pomoc nie jest oznaką słabości. To odwaga.

Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich znajduje się w kryzysie emocjonalnym, nie czekaj. Skontaktuj się z psychologiem, zadzwoń na telefon zaufania lub odwiedź stronę www.zwjr.pl.